کاغذ واتمن، نوعی کاغذ صافی (Filter paper) است که توسط شرکت واتمن ساخته شده است. الیاف معدنی، الیاف چوب‌های نرم یا سخت و سلولزی، سازندهی اصلی این نوع کاغذ هستند. کاغذ واتمن، حالت خاصی دارد که به آن نیمه تراوا می‌گوید. نیمه تراوا به معنای این است که نسبت به بعضی از مولکول‌ها نفوذپذیر و نسبت به برخی دیگر نفوذناپذیر است. کاغذ صافی هم اجازه‌ی عبور برای برخی از مولکول‌ها را صادر می‌کند و به برخی دیگر اجازه نمی‌دهد. کاغذهای صافی یک نوع خاص ندارند و با توجه به اندازه و جنس به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه انواع این کاغذها را می‌بینید.
کاغذهای صافی را بر اساس عوامل مختلفی دسته‌بندی می‌کنند. یکی از عوامل تأثیرگذار روی دسته‌بندی کاغذ صافی، اندازه‌ی بافت آن است.
تخلخل این نوع کاغذ صافی بین 2 تا 3 میکرون است. به همین دلیل، برای صاف‌کردن رسوبات بسیار ریز به‌کار برده می‌شود. کار با این نوع کاغذ صافی معمولاً سرعت بسیار آرام و کندی دارد. از انواع این نوع کاغذ صافی می‌توان به واتمن 42 و 44 اشاره کرد.
تخلخل این نوع کاغذ صافی بیشتر از بافت ریز و بین 8 تا 10 میکرون است. طبیعتاً سرعت کار با آن هم بیشتر از نوع اول کاغذ صافی است. زمانی‌که رسوبات دانه‌های متوسط داشته باشند، از این نوع صافی برای جداکردن آن‌ها استفاده می‌شود. کاغذ صافی واتمن 40 جزو این دسته به‌حساب می‌آید.
تخلخل این نوع بسیار بیشتر از دو نوع قبلی و بین 20 تا 25 میکرون است. حتماً می‌توانید حدس بزنید که رسوبات دانه درشت را از این نوع صافی رد می‌کنند. کاغذ واتمن 41 یک نوع از این دسته است.
کاغذ صافی را علاوه‌بر اندازه‌ی بافت، بر اساس جنس هم دسته‌بندی می‌کنند.
جنس این نوع کاغذ، همان‌طور که از نامش پیداست، از سلولز است. کاغذ سلولزی، ذرات بیش از 2.5 میکرون را هم به دام می‌اندازد. به همین دلیل، مصارف آن بسیار زیاد است. معمولاً از این نوع کاغذ صافی با استفاده از یک قیف استفاده می‌کنند.
این کاغذها در بحث آلودگی هوا نقش مهمی ایفا می‌کنند. به این دلیل که می‌توانند ذرات را روی سطح غشا نگه‌دارند. به‌علاوه، این نوع از کاغذ صافی اجازه‌ی عبور ذرات 2 میکرون را نمی‌دهد. پس در میکروبیولوژی هم کاربرد دارد.
ریز رشته‌های شیشه‌ای، ذرات سازندهی این نوع صافی هستند. این صافی حتی اجازه‌ی نگهداری ذرات زیر میکرون هم می‌دهد. علاوه‌بر این موضوع، میکرو فایبر گلاس‌ها در مقابل شعله هم مقاومت خیلی زیادی دارند. برای همین در آنالیزهای گرانش سنجی استفاده می‌شوند. دقت کنید که این نوع صافی تا نمی‌شود و باید به شکل صاف از آن بهره بگیرید.
کاغذهای صافی کاربردهای بسیار متنوعی دارند. از آزمایشگاه‌ها گرفته تا صنعت خودروسازی این نوع کاغذها را می‌بینید.
در آزمایشگاه‌ها بیشتر از کاغذهای صافی سلولزی و غشایی استفاده می‌کنند. این نوع ازکاغذها، همان‌طور که در بحث انواع کاغذهای صافی گفته شد، می‌توانند ذرات را تا 2.5 میکرون حبس کنند.
در فیلترهای هوا از کاغذ صافی استفاده می‌کنند. نقش کاغذ صافی در فیلترها این است که با تشخیص ذرات آلوده کننده، آن‌ها را از هوای تازه تفکیک کند. فیلتر با این روش، هوای پاکیزه و تمیز برای افراد جامعه مخصوصاً بیماران ریوی فراهم می‌کند.
کار کاغذ صافی در خودروها این است که هوای واردشده به سیلندرها را تصفیه کند. جنس این نوع کاغذ صافی باید بسیار مقاوم باشد و بتواند سال‌ها دوام بیاورد. در کنار طول عمر زیاد، این کاغذ صافی باید بسیار متخلخل باشد تا ذرات را بهتر تصفیه کند.
کاغذ صافی حتی در استخراج طلا و نقره هم کاربرد دارد. به این صورت که محلول‌های شیمیایی مثل کلرید طلا یا نیترات نقره را با کاغذ صافی فیلتر می‌کنند.
همان‌طور که در بالاتر دیدید، کاغذهای واتمن انواع بسیار متنوعی دارد. بر اساس نوع کاغذ، ویژگی‌ها، میزان تخلخل و جنس کاغذ، کاربرد آن هم متفاوت خواهد شد. شما برای اینکه بتوانید بهترین نوع کاغذ صافی را انتخاب کنید، حتماً از متخصصان این کار کمک بگیرید. به این دلیل که انتخاب اشتباه نوع کاغذ صافی، ممکن است به کار و بودجه‌ی شما ضربه‌ی سنگینی وارد کند.
